MỘT SỐ SÂU BỆNH HẠI THƯỜNG GẶP TRÊN CÂY MƯỚP ĐẮNG ( KHỔ QUA)

Mướp đắng (khổ qua) là một trong những cây trồng cho thu nhập rất cao đặc biệt là khi canh tác theo lối tiên tiến, quy mô lớn. Vấn đề sâu bệnh ở cây mướp đắng được người trồng rất quan tâm vì khi cây bị sâu bệnh tấn công sẽ gây ảnh hưởng rất lớn tới năng suất. Vì vậy để cây được năng suất cao thì bà con nên trang bị một số kiến thức nhận dạng sâu bệnh hại.

I. Sâu hại

1. Sâu ăn lá(Diaphania indica)

- Bướm nhỏ, màu nâu, khi đậu có hình tam giác màu trắng ở giữa cánh, hoạt động vào ban đêm và đẻ trứng rời rạc trên các đọt non. Trứng rất nhỏ, màu trắng, nở trong vòng 4-5 ngày. Sâu nhỏ, dài độ 8-10mm, màu xanh lục có sọc trắng đặc sắc ở giữa lưng, thường nhả tơ cuốn lá non lại và ở bên trong ăn lá hoặc cạp vỏ trái non. Sâu đủ lớn, độ 2 tuần làm nhộng trong lá khô.

- Phun thuốc ngừa bằng các loại thuốc phổ biến trên đọt non và trái non khi có sâu xuất hiện rộ như thuốc trừ rệp dưa, bọ rầy dưa.

2. Rầy lửa, bọ trỉ, bù lạch (Thrips sp.)

- Thành trùng và ấu trùng rất nhỏ có màu trắng hơi vàng, sống tập trung trong đọt non hay mặt dưới lá non, chích hút nhựa cây làm cho đọt non bị xoăn lại. Bù lạch phát triển mạnh vào thời kỳ khô hạn, thiệt hại do bọ trĩ, bọ dưa có liên quan đến bệnh siêu trùng. Nên kiểm tra ruộng dưa thật kỹ để phát hiện sớm ấu trùng bù lạch.

- Bù lạch có tính kháng thuốc rất cao, nên định kỳ 7-10 ngày/lần phun dầu khoáng DC-Tron plus (Caltex) sẽ giảm đáng kể sự tấn công của bù lạch; khi thấy mật số vài ba con trên một đọt non cần phun một trong các loại như Confidor 100SL, Admire 50EC, Danitol 10EC, Vertimec... 0.5-1%o, cần thay đổi thuốc thường xuyên

3. Ruồi đục trái (Bactrocera cucurbitae):

- Ruồi có hình dạng và kích thước rất giống ruồi đục trái cây, nhưng chỉ gây hại trên các cây họ Bầu Bí. Ấu trùng là dòi có màu trắng ngà, đục thành đường hầm ngoằn ngèo bên trong trái làm trái thối vàng, rụng sớm.

- Nên thu gom tiêu diệt trái rụng xuống đất, cày phơi đất sau vụ hoặc cho nước ngập ruộng vài ngày để diệt nhộng. Phun ngừa ruồi bằng các thuốc Sherpa, Karate, Cyper-alpha, Cyperan. Nếu ruồi ở mật độ cao có thể dùng dấm pha với một ít đường và trộn với thuốc trừ sâu, xong đặt rải rác, 6 -10 m một bẩy. Cũng có thể dùng giấy báo, bao nilong để bao trái sau khi trái đậu 2 ngày.

4. Rệp dưa, rầy nhớt (Aphis spp.)

- Còn được gọi là rầy mật, cả ấu trùng lẫn thành trùng đều rất nhỏ, dài độ 1-2mm, có màu vàng, sống thành đám đông ở mặt dưới lá non từ khi cây có 2 lá mầm đến khi thu hoạch, chích hút nhựa làm cho ngọn dây dưa chùn đọt và lá bị vàng. Rầy truyền các loại bệnh siêu vi khuẩn như khảm vàng.
- Chúng có rất nhiều thiên địch như bọ rùa, dòi, kiến, nhện nấm nên chỉ phun thuốc khi nào mật số quá cao ảnh hưởng đến năng suất. Phun các loại thuốc phổ biến như trừ bọ rầy dưa hoặc Trebon.

II. Bệnh hại

1. Bệnh thán thư

-Tác nhân: do nấm Colletotrichum sp. gây ra

- Triệu chứng: bệnh xuất hiện và gây hại trên tất cả các bộ phận của cây mướp đắng

+ Trên lá khổ qua già: bệnh ban đầu là các điểm tròn màu vàng nhạt, sau đó chuyển nâu với các đường đồng tâm

+ Trên thân cây khổ qua: vết bệnh xuất hiện lõm màu vàng sau chuyển thành màu đen, phía trên các vết này xuất hiện lớp phấn dày màu hồng. Khi thời tiết khô các vết này bị nứt ở giữa, nếu trời mưa ẩm chúng sẽ tạo thành vết thối.

+ Trên trái mướp đắng vết bệnh là những đốm tròn màu nâu đen, có vòng, xung quanh có quầng vàng nâu, giữa vết bệnh nứt ra tạo thành lớp phấn màu hồng. Bệnh thán thư tồn tại trên tàn dư cây bệnh, hạt giống rồi lưu truyền sang vụ sau.

- Biện pháp phòng trừ:

Phun Manzate 200, Mancozeb 80WP, Antracol 70W, Curzate M8, Copper-B, Topsin-M, Benlat-C 50WP…

2. Bệnh đốm phấn, sương mai

- Tác nhân: Do nấm Pseudoperonospora cubensis.

- Triệu chứng: Lúc đầu, ở mặt trên lá vết bệnh nhỏ màu xanh nhạt, sau đó chuyển sang màu vàng nâu và giới hạn trong các gân phụ của lá, nên đốm bệnh có hình góc cạnh. Bên dưới ngay vết bệnh có lớp tơ nấm lúc đầu màu trắng sau đó chuyển sang màu vàng tím. Nhiều vết bệnh liên kết lại làm lá vàng, cây phát triển chậm, trái nhỏ kém chất lượng. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện ẩm độ cao.

- Biện pháp phòng trừ: Phun Curzat M-8, Mancozeb 80 WP, Copper-zinc, Zin 80WP, Benlate-C 50 WP hoặc Ridomil 25WP 1-2 % kết hợp tỉa bỏ lá già.

3. Bệnh chết cây con

- Tác nhân: do nấm Rhizoctonia solani.

- Biện pháp phòng trừ: Phun các loại thuốc như: Propineb (Antracol 70WP) , Pencycuron (Monceren),Validamycin (Validacin 5DD) ...

4. Bệnh đốm vàng

- Tác nhân: do nấm Pseudoperonospora cubensis.

- Triệu chứng: lúc đầu, ở mặt trên lá vết bệnh nhỏ màu xanh nhạt, sau đó chuyển sang màu vàng nâu và giới hạn trong các gân phụ của lá, nên đốm bệnh có hình góc cạnh. Bên dưới ngay vết bệnh có lớp tơ nấm lúc đầu màu trắng sau đó chuyển sang màu vàng tím. Nhiều vết bệnh liên kết lại làm lá vàng, cây phát triển chậm, trái nhỏ kém chất lượng. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện ẩm độ cao.

- Biện pháp phòng trừ: phun Mancozeb (Dipomate 80 WP), Bordeaux + Zineb (Copper-zinc 85WP), Mancozeb+Metalaxyl ( Ridomil Gold 68 WP),… kết hợp tỉa bỏ lá già.