HÀM LƯỢNG CỦA CHẤT HỮU CƠ TRONG ĐẤT VÀ VAI TRÒ ĐỐI VỚI CÂY TRỒNG

Đất đóng vai trò rất quan trọng đối với sự sinh trưởng và phát triển của các loại cây trồng. Một trong những yếu tố quan trọng nhất của đất là hàm lượng chất hữu cơ. Chất hữu cơ có tác dụng cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng và tạo ra môi trường thuận lợi để các vi sinh vật giúp cây trồng phát triển. Trong bài viết này, Gold Tomato sẽ tìm hiểu về hàm lượng chất hữu cơ trong đất và vai trò quan trọng của nó đối với cây trồng.

1. Chất hữu cơ trong đất là gì?

Chất hữu cơ là một yếu tố cơ bản để phân biệt giữa đất và đá mẹ được xác định bởi số lượng và tính chất của chúng. Chất hữu cơ trong đất có tác động mạnh mẽ đến quá trình hình thành và góp phần quyết định nhiều tính chất của đất, bao gồm tính chất lý, hóa, sinh và độ phì nhiêu.

Chất hữu cơ của đất có thể được chia thành hai loại: tàn tích hữu cơ chưa bị phân giải (bao gồm rễ, thân, lá cây và xác động vật) và chất hữu cơ đã được phân giải (bao gồm mùn và các hợp chất ngoài mùn).

2. Thành phần chất hữu cơ trong đất

- Các hợp chất chứa đạm (N)

Hàm lượng đạm trong đất tự nhiên thường dao động từ 3 – 6%. Khi thủy phân acid xảy ra, các amino, amoni đường và amino axit được giải phóng. Hiện nay có khoảng 20 loại amino axit đã được định danh và 2 loại amino đường là galactosamine và glucosamine, chiếm tỉ lệ cao nhất trong thành phần đạm của chất hữu cơ.

Ngoài ra, một nghiên cứu trên các loại đất khác nhau cho thấy hơn 50% đạm tồn tại dưới dạng nối của các amino axit và amino đường. Tính chất của các thành phần khác trong chất hữu cơ vẫn chưa được xác định rõ ràng.

- Các hợp chất lân hữu cơ (P)

Chất hữu cơ trong đất chứa nhiều dạng lân hữu cơ, chiếm khoảng 15 – 80% tổng lượng P trong đất. Các hợp chất lân hữu cơ được tìm thấy trong đất bao gồm phospholipids, inositol hexaphosphate (IP6) và một số nucleotides. Trong đó, IP6 được tìm thấy nhiều nhất, là một dạng lân hữu cơ phổ biến và có thể được hấp thụ bởi các cây trồng. Nó có thể kết hợp với các chất hữu cơ khác trong đất để tạo thành các hợp chất phức tạp và cung cấp cho cây trồng một hàm lượng lân hữu cơ phù hợp.

- Hàm lượng Carbohydrates

Tổng hàm lượng carbohydrates của chất hữu cơ trong đất thường dao động từ 5 – 20%. Thành phần này bao gồm các polysaccharides và các đường đơn như galactose, glucose, arabinose và nhiều loại khác. Các carbohydrates này đóng vai trò quan trọng trong cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng và làm tăng độ phì nhiêu của đất.

- Các thành phần khác trong đất

Các thành phần khác trong đất được xác định dựa trên hợp nhất của các vòng polyphenol. Chúng có thể chứa các quinones và có rất nhiều hợp chất N được liên kết trong thành phần này. Các chất này phần lớn bắt nguồn từ các thành phẩm của quá trình trao đổi chất của vi sinh vật, nhưng chúng cũng có thể có nguồn gốc từ sự phân giải thành phần lignin của thực vật.

3. Vai trò của chất hữu cơ trong đất đối với cây trồng

- Chất hữu cơ giúp cải thiện cấu trúc đất

Các chất hữu cơ cùng với các vi sinh vật và rễ thực vật tiết ra các chất có tính keo. Chất này giúp chúng liên kết với các hạt khoáng, hình thành nên cấu trúc viên của đất, tạo cho đất có tính tơi xốp.

Hàm lượng chất hữu cơ cao giúp cho đất có tính vật lý tốt hơn, như hạt đất không bị rời rạc, đất tơi xốp hoặc quá kết chặt. Đồng thời khả năng giữ ẩm và thoát nước tốt, tạo điều kiện cho bộ rễ, vi sinh vật và các loài vật có lợi phát triển mạnh.

- Tăng khả năng giữ nước và dinh dưỡng trong đất

Chất hữu cơ (CHC) trong đất có vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng giữ nước và dinh dưỡng cho cây trồng. CHC bao gồm dư thừa động vật, thực vật và là nguồn cung cấp chính các chất dinh dưỡng như N, P và S cho thực vật. Khi CHC bị phân hủy, chúng sẽ trở thành các chất dinh dưỡng có thể được hấp thụ bởi cây trồng. Hơn nữa, CHC còn là nguồn cung cấp Carbon và năng lượng cho vi sinh vật đất, đóng vai trò quan trọng trong hoạt động hóa sinh của đất. Nếu thiếu hoạt động hóa sinh này, hệ sinh thái đất sẽ ngừng hoạt động.

- Thành phần chất hữu cơ trong đất giúp kích thích sự sinh trưởng của các sinh vật có ích

Chất hữu cơ là nguồn cung cấp thức ăn chính cho vi sinh vật đất và thực vật. Chúng cung cấp Carbon và năng lượng cho vi sinh vật đất, đóng vai trò quan trọng trong hoạt động hóa sinh của đất. Khi chất hữu cơ bị phân giải, các chất dinh dưỡng như N, P, S,… được giải phóng và trở thành các dạng ion hòa tan dễ dàng hấp thu bởi cây trồng.

- Hàm lượng chất hữu trong đất giúp duy trì và ổn định độ pH

Mùn là sản phẩm cuối cùng của các chất hữu cơ và có chức năng quan trọng trong việc duy trì và ổn định độ pH. Mùn giúp hạn chế các tác động xấu của môi trường đến sự sinh trưởng và phát triển cây trồng. Điều này xảy ra khi pH thay đổi đột ngột trong quá trình cung cấp phân bón hoặc điều hòa chất dinh dưỡng từ phân bón. Để tăng cường chức năng này, có thể sử dụng phương pháp phun phân bón lá chứa lân hoặc sử dụng super lân kết hợp với các phương pháp khác để cải thiện độ cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng.

Ức chế một số bệnh về rễ thường gặp ở cây trồng

Các chất hữu cơ trong đất còn có vai trò quan trọng cho việc ức chế một số bệnh về rễ ở cây trồng. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các chất này phân giải trong đất tạo ra các chất kháng khuẩn và kháng nấm giúp bảo vệ cây trồng khỏi các bệnh về rễ. Ngoài khả năng tăng cường kháng bệnh của cây trồng CHC còn giúp cây trồng giảm sự phụ thuộc vào các loại thuốc trừ sâu và thuốc bảo vệ thực vật.