ƯU ĐIỂM VÀ NHƯỢC ĐIỂM CỦA ĐẤT ĐỎ BAZAN

Đất đỏ bazan là một loại đất có diện tích khoảng 750 triệu hecta trên toàn thế giới. Trong đó, Việt Nam có khoảng 3 triệu ha chiếm gần 10% diện tích cả nước. Đây là một loại màu mỡ, giàu dinh dưỡng, tốt cho cây trồng.

1. Nguồn gốc của đất đỏ bazan và vùng đất đỏ bazan ở nước ta

- Đất đỏ Bazan (hay còn gọi là Ba-dan) là một loại đá mácma được hình thành do quá trình phun trào lớp vật chất ở sâu trong vỏ trái đất. Theo quá trình phun trào của núi lửa, các lớp vật chất này được trào ra bề mặt trái đất và đông nguội hình thành nên lớp đất đỏ bazan ở một số vùng trên thế giới.

- Diện tích đất đỏ ở nước ta khoảng hơn 3 triệu ha. Đất đỏ tập trung nhiều nhất ở vùng Tây Nguyên, tiếp đến Đông Nam Bộ và một số vùng núi nước ta.

- Trên cả nước có rất nhiều tỉnh có đất đỏ như Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng, Kon Tum, Nghệ An, Cao Bằng… Gia Lai là tỉnh có diện tích lớn nhất về đất đỏ bazan.

2. Đặc điểm của đất đỏ bazan

- Theo kết quả nghiên cứu phân loại đất (FAO), nhóm đất đỏ được chia làm 3 màu gồm đất đỏ nâu, nâu vàng và mùn vàng đỏ.

- Đặc điểm chung của nhóm đất này có đất chua, độ no bazo thấp, tầng đất tương đối dày, khoáng sét chủ yếu là kaolinite, hạt kết tương đối bền, thoát nước nhanh. Đặc điểm nổi bật của đất này là độ dốc nhỏ, tầng đất dày, tơi xốp, nhiều chất dinh dưỡng.

- Độ ph của đất được đánh đo đạc có giá trị khoảng dưới 4.5. Đây là ngưỡng giá trị được đánh giá rất chua. 

3. Tính chất của đất đỏ bazan

- Là loại đất giàu oxit sắt và nhôm, có độ ph thấp và hàm lượng chất hữu cơ nghèo dinh dưỡng, là loại đất chua.

 - Loại đất này thiếu vôi, magie , phốt phát , nitơ , mùn và kali. Khi có mưa to hay lũ sẽ gây ảnh hưởng đến tính chất của đất, rửa trôi mạnh sẽ làm cho tính chất của đất thay đổi.

- Kết cấu của đất đỏ rất đa dạng, từ cát đến sét, phần lớn là đất thịt. Các đặc điểm khác của chúng bao gồm cấu trúc xốp và dễ vỡ, không có vôi và các muối cacbonat tự do, và có một lượng nhỏ muối hòa tan.

- Ở các đồng bằng và thung lũng thấp, chúng có nhiều mùn và màu mỡ hơn, sâu, sẫm màu, dưới bàn tay con người cải tạo nên chúng có thể có nhiều dưỡng chất cho cây trồng phát triển tuyệt vời như cây bông, lúa mì, đậu, thuốc lá, khoai tây và cây ăn trái.

4. Ưu điểm của đất đỏ bazan

- Khả năng thoát nước tốt: Đây là một ưu điểm quan trọng của đất đỏ bazan, vì nó giúp tránh ngập úng và giữ ẩm cho đất. Đất đỏ bazan có kết cấu xốp và dễ vỡ, không bị cấn bùn hay cứng như các loại đất khác. Điều này giúp cho nước thấm sâu vào trong đất và thoát ra nhanh chóng khi có mưa to hay lũ. Đồng thời, đất đỏ bazan cũng có khả năng giữ ẩm tốt ở tầng sâu, tạo điều kiện cho rễ cây phát triển mạnh và hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả.

- Giàu dinh dưỡng: Đây là một ưu điểm khác của đất đỏ bazan, vì nó chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng. Đất đỏ bazan có hàm lượng vôi cao, sắt nhôm và cũng có tính acid cao. Vôi giúp cải thiện độ ph của đất và làm giảm sự gây hại của các chất chua. Sắt nhôm giúp tăng cường khả năng chống xói mòn của đất và làm tăng khả năng liên kết của các hạt đất. Tính acid cao giúp ngăn chặn sự phát triển của các loại vi khuẩn gây bệnh cho cây trồng.

- Phù hợp với nhiều loại cây trồng: Đây là một ưu điểm nữa của đất đỏ bazan, vì nó có thể trồng được nhiều loại cây trồng quan trọng và có giá trị kinh tế cao. Đất đỏ bazan rất lý tưởng để trồng các loại cây lấy củ như gừng, khoai tây, khoai lang; các loại rau như cải, súp lơ, xà lách, rau thơm; các loại cây ăn trái như mít, ổi, chanh, mận; các loại cây công nghiệp như cao su, hồ tiêu, cà phê, hạt điều; và các loại cây dược liệu như đinh lăng, sâm bố chính, hoa đậu biết, sâm đương quy

5. Nhược điểm của đất đỏ bazan

- Chua: Đây là một nhược điểm của đất đỏ bazan, vì nó làm giảm khả năng hấp thụ và sử dụng các chất dinh dưỡng của cây trồng. Đất đỏ bazan có độ ph thấp, thường dưới 4.5, làm cho các chất dinh dưỡng như phốt phát, kali, canxi, magie bị kết hợp với các oxit sắt và nhôm và trở nên khó tan trong nước. Điều này làm giảm hiệu quả của phân bón và gây suy dinh dưỡng cho cây trồng. Ngoài ra, độ chua cao cũng làm tăng sự gây hại của các chất chua như acid humic và acid fulvic, gây ức chế sự phát triển của rễ cây.

- Thiếu vôi và một số chất dinh dưỡng: Đây là một nhược điểm khác của đất đỏ bazan, vì nó làm giảm năng suất và chất lượng của cây trồng. Đất đỏ bazan thiếu vôi, magie, phốt phát, nitơ, mùn và kali. Vôi là một chất quan trọng để cải thiện độ ph của đất và cung cấp canxi cho cây trồng. Magie là một yếu tố vi lượng cần thiết cho quá trình quang hợp và hình thành protein. Phốt phát là một chất dinh dưỡng thiết yếu cho sự sinh trưởng và ra hoa của cây trồng. Nitơ là một chất dinh dưỡng quan trọng cho sự sinh trưởng và phát triển của lá cây. Mùn là một nguồn cung cấp chất hữu cơ cho đất và cây trồng. Kali là một chất dinh dưỡng giúp tăng khả năng chống bệnh và sâu hại của cây trồng.

- Dễ bị xói mòn: Đây là một nhược điểm nữa của đất đỏ bazan, vì nó làm mất đi lớp đất mặt giàu dinh dưỡng và ảnh hưởng đến sinh khí hậu. Đất đỏ bazan có kết cấu xốp và dễ vỡ, không có vôi và các muối cacbonat tự do, và có một lượng nhỏ muối hòa tan. Điều này làm cho đất dễ bị rửa trôi khi có mưa to hay lũ. Ngoài ra, việc canh tác không khoa học, như không trồng cây che phủ hay không bón phân hữu cơ, cũng góp phần làm tăng hiện tượng xói mòn đất.

6. Cây trồng thích hợp với đất đỏ bazan

- Đất đỏ bazan rất lý tưởng để trồng một số loại cây lấy củ như: cây gừng, khoai tây, khoai lang, các loại cây trồng lấy củ.

- Các loại rau cũng được canh tác trên đất đỏ như rau cải, súp lơ, xà lách, rau thơm và với điều kiện trước khi trồng phải được trộn lẫn với phân hữu cơ.

- Loại cây ăn trái: mít, ổi, chanh, mận hồ tiêu . . .

- Cây công nghiệp: Cao su, hồ tiêu, cà phê là những loại cây rất phù hợp với loại đất đỏ bazan.

- Các cây dược liệu: như đinh lăng, sâm bố chính, hoa đậu biết, sâm đương quy.

- Cây lấy củ: hành tây, khoai tây, khoai lang và các giống cây họ đậu

7. Cải tạo đất đỏ bazan

- Như các bạn đã biết đất đỏ bazan là một loại đất giàu oxit sắt và nhôm cao, có độ ph từ 5- 6,5 và hàm lượng chất hữu cơ thấp. điều này làm giảm khả năng cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng.

- Và để cải thiện và khắc phục một số tính chất của đất, chúng ta cần bổ sung một số dưỡng chất cũng như cung cấp lượng dinh dưỡng phù hợp cho đất.

- Bổ sung phân hữu cơ để làm tăng tính gắn kết của các hạt đất, giúp cải thiện cấu trúc đất và tăng tính bền vững  đất và tạo điều kiện cho các vi sinh vật có ích sinh sống.

- Có hệ thống tưới tiêu hợp lý, tránh tình trạng khô hạn kéo dài sẽ làm cho tính chất đất thay đổi.

- Hạn chế sử dụng phân bón hóa học cũng như thuốc hóa học, ưu tiên sử dụng chế phẩm sinh học để bảo vệ môi trường.

8.Một số lưu ý khi canh tác cây trồng trên đất đỏ bazan